Binnenin elke tand of kies bevindt zich levend weefsel, waaronder zenuwvezels.
Zij vervolgen hun weg door de wortel via het wortelkanaal. Om het aantal wortelkanalen en de vorm van de wortels te beoordelen, kan een röntgenfoto helpen. De tandarts zal de informatie verkregen met de röntgenfoto combineren met zijn kennis, ‘het blote oog’ en instrumenten tot een totaalbeeld.
Globaal gezegd, hebben de tanden en de kleine kiezen één tot twee kanalen en de kiezen drie tot vier kanalen. Waarbij de onderkiezen vaker drie dan vier en de bovenkiezen vaker vier dan drie wortelkanalen hebben.
Een ontsoken zenuw kan erge continue en kloppende pijn geven. Het kan ook dat de zenuw door de bacteriën afgestorven is. Door de afweerreactie van het lichaam blijft de ontsteking soms voor lange perioden beperkt tot het gebied rondom de wortelpunten.
Een wortelpuntontsteking kan erge klachten veroorzaken, maar een klachtenvrije periode is ook mogelijk.De klachten die kunnen voorkomen, lopen uiteen van een hevige en/of kloppende pijn tot alleen pijn bij (kauw)druk op de betreffende tand/kies. Door de ontsteking kan als reactie de wang gaan zwellen, soms kan er pus ontstaan (abces).
De wortelkanaalbehandeling bestaat in de meeste gevallen uit twee afspraken. Tijdens de eerste afspraak wordt de zenuw uit het kanaal verwijderd. Daarna wordt het kanaal opgevuld met een medicament (Calciumhydroxide), waarna de opening wordt afgesloten met een noodvulling. De behandeling vindt over het algemeen plaats onder verdoving.
Bij tweede afspraak wordt het kanaal afgevuld met een vulmateriaal (guttapercha). De opening wordt afgevuld met een definitieve vulling of indien nog met een opbouw als voorbehandeling voor een kroon in de toekomst.
Een wortelkanaalbehandeling is er op gericht de bacteriën uit het wortelkanaal te verwijderen en natuurlijk om te voorkomen dat ze daar weer in binnendringen. Na het schoonmaken van de wortelkanalen zal ook de ontsteking rondom de wortelpunt kunnen genezen en het bot weer kunnen teruggroeien. In werkelijkheid duurt het vaak een jaar voordat duidelijk de eerste verbeteringen te zien zijn en het kan wel enkele jaren duren voordat de ontsteking helemaal verdwenen is. De klachten verdwijnen over het algemeen wel binnen enkele weken tot maanden.